Tak zwany syndrom Dorosłego Dziecka Alkoholika stał się popularnym pojęciem określającym zespół problemów psychologicznych wynikających z wychowania w rodzinie dysfunkcyjnej. Dlatego też zdecydowałam się poświęcić mu osobne miejsce na stronie.

Syndrom DDA często bywa mylony z chorobą, jednak nią nie jest. To nawykowy sposób działania, doświadczania uczuć i myślenia o świecie. Zachowania, które pozwalały przetrwać w sytuacji zagrożenia, niekoniecznie muszą być dobre teraz, gdy zagrożenie już minęło. Dysfunkcyjne schematy odczuwania, zachowania i myślenia są u DDA często utrwalone osobowościowo. Oznacza to, że nie jesteś ich świadomy, ale posługując się nimi cierpisz, spostrzegasz świat jako zagrażający i masz rozmaite trudności w kontaktach z innymi ludźmi. Na przykład kobieta nauczona w dzieciństwie, że nie należy ufać innym, może mieć trudności z wejściem w satysfakcjonujący ją, partnerski związek; mężczyzna nauczony, że można swoje cele osiągać poprzez przemoc podniesie rękę na swoją żonę, pomimo że w dzieciństwie gardził takim zachowaniem u pijącego ojca, itp.

Sytuacja psychologiczna DDA przypomina sytuację osoby, która siedzi w ciemnym pokoju bojąc się duchów i potworów. Wie, że potwory nie istnieją, ale nie może się poruszyć i odczuwa strach pomimo tej wiedzy. Zapalenie światła w pokoju wiele mogłoby zmienić. Niekiedy takim „światłem” może dla DDA być psychoterapia- nauczenie się nowego sposobu myślenia i działania w rzeczywistości, które może sprawić, że przykre uczucia miną.

Nie u każdej osoby wychowanej w rodzinie alkoholowej występują cechy DDA – niektórzy ludzie adaptują się do trudnej rzeczywistości w sposób, który nie powoduje w dorosłym życiu cierpienia i trudności. Dlatego też sam fakt, że ktoś z Twojej rodziny nadużywał alkoholu, nie oznacza, że jesteś DDA i że musisz szukać pomocy psychologa.

Po czym więc poznać, że jesteś DDA? Sprawdź, czy występują u Ciebie trudności w jednym lub kilku z wymienionych poniżej obszarów:

Obszar uczuć

- Lęk przed odrzuceniem. Brak wiary we własną wartość doprowadza do zasługiwania na miłość i akceptację innych ludzi. Akceptacja innych jest dla DDA jednym z największych wartości, dlatego też bezustannie o nią zabiegają. Jeśli jej nie mają, pojawia się u nich bezsilność i brak poczucia sensu życia. Nawet jeśli DDA jest w stałym związku, to ma ciągłe przekonanie, że partner znudzi się i odejdzie lub też że pozostaje w związku wyłącznie z litości. Wpływa to niekiedy na rzeczywiste znużenie czy zniechęcenie partnera, któremu trudno jest żyć z osobą skrajnie uległą lub też- odwrotnie- bardzo podejrzliwą.

- Krytyczny stosunek do samego siebie – popularnie nazywany poczuciem niskiej wartości. DDA często myśli, że jest gorsze od innych. Zachowuje się w związku z tym na dwa możliwe sposoby. Stara się być perfekcyjne i wpada w pułapkę pracoholizmu i ciągłego stawania sobie nowych wyzwań, którym nie ma końca. Bywa też, że – przeciwnie – z góry wycofuje się ze wszystkich trudniejszych zadań, automatycznie przewidując swoją porażkę.

- Poczucie krzywdy i niesprawiedliwości. Ponieważ ludzie wychowani w rodzinach dysfunkcyjnych często doświadczali niesprawiedliwego i krzywdzącego zachowania ze strony bliskich osób, więc czasem stają się przesadnie wrażliwi na punkcie zachowań innych ludzi. Bywa też, że oczekują od innych specjalnego zadośćuczynienia za krzywdy wyrządzone im w dzieciństwie, rozumując: „Skoro miałem takie ciężkie dzieciństwo, to teraz powinienem dostać taryfę ulgową

- Utrudniony dostęp do emocji pozytywnych. Rzadziej niż inni ludzie przeżywają niczym nieskrępowaną radość i zachowują się spontanicznie. Odczuwanie przykrych uczuć bywa natomiast u nich szczególnie silne. Wyjątkiem są osoby, które jako sposób radzenia sobie z przykrymi uczuciami wybrały zamrażanie uczuć. Dla takich ludzi problemem staje się nijakość i jałowość życia.

Obszar zachowań

Silna potrzeba kontroli. DDA wychowały się w atmosferze ciągłej nieprzewidywalności, więc starają się budować swoje dorosłe życie tak, by nie było w nim miejsca na ryzyko. Kontrolują losy swoje i bliskich osób. Ta ciągła kontrola pozbawia zachowania DDA spontaniczności. Jakiekolwiek nieprzemyślane zachowania niosą ze sobą ryzyko, a tego DDA boi się szczególnie. Planowanie jest sposobem na opanowanie ciągle przeżywanego poczucia zagrożenia i braku bezpieczeństwa.

Impulsywność i nałogowe zachowania. Bywają też jednak takie DDA, których zachowanie mieści się na przeciwnym biegunie. To osoby powielające zachowania swoich rodziców – impulsywne , próbujące zagłuszyć swoje lęki poprzez nadużywanie alkoholu, narkotyków, gier hazardowych i komputerowych i inne nałogowe zachowania (np. nałogowy seks czy pracę). Zarówno jedna, jak i druga skrajność jest zachowaniem nieadaptacyjnym, to znaczy wpędzającym DDA w kolejne kłopoty (nałogi) i uniemożliwiające satysfakcję z życia.

Obszar myśli

- Życie w świecie wyobraźni lub fantazji. Czasem jest to nierealistyczne myślenie magiczne , tak jak wtedy , gdy ktoś myśli sobie „Jeśli tylko będę wystarczająco się starać, przewidzę każdą trudność i zapobiegnę wszystkiemu, co złe”. W innych przypadkach bywają to myśli katastroficzne – tak jak wtedy, gdy DDA każdą sytuację ze swojego życia traktują poważnie i „specjalizują się” w tworzeniu czarnych scenariuszy.

Psychoterapia DDA nie polega na leczeniu „nienormalności”. Potrzeba terapii jest zdrowym objawem i przejawem dojrzałości osoby, która chce lepiej zrozumieć siebie i rządzące nią mechanizmy. Podczas terapii nie cofniemy czasu i nie zmienimy przeszłości. Można jednak zrobić wiele w tym celu, aby przeszłość przestała rządzić naszym życiem. Będąc bardziej świadomi tego, co wpływa na nasze odczuwanie, myślenie i zachowanie stajemy się WOLNI – zyskujemy WOLNOŚĆ WYBORU. Możemy uniknąć zachowań dysfunkcyjnych i świadomie wybierać te funkcjonalne, tak aby zaprowadzić ład i porządek w relacjach z bliskimi, stosunku do samego siebie i swoich planach. Możemy też odkryć głęboko zakopane uczucia i przekonać się ze zdziwieniem, że nawet te przykre (lęk, smutek, złość) nie są w stanie nas zabić, a wręcz przeciwnie – pomagają nam bardziej świadomie cieszyć się życiem. Psychoterapia pomaga nam wyleczyć się z lęku przed potworami.